12345
“Een leerzaam speelparadijs”

Syb van der Ploeg (Dokkum, 1966) is behalve componist en zanger van De Kast en The Best of Britain ook een groot liefhebber van de natuur en cultuur van het oude Gaasterland. Syb is een graag geziene gast in het bezoekerscentrum Mar en Klif in Oudemirdum.

“Voor mij is het vaste prik om, wanneer we met ons gezin in Gaasterland zijn, te beginnen met een rondje ‘Mar en Klif’. Niet alleen is de in het bezoekerscentrum gevestigde VVV inspiratiewinkel Waterland van Friesland het centrale punt waar alle activiteiten en evenementen in Gaasterland worden vermeld, óók krijg je er een prachtig inkijkje in de ontstaansgeschiedenis van het gevarieerde landschap in deze regio, onderdeel van het Nationaal Landschap Zuidwest Fryslân.

Onze stacaravan in Gaasterland is voor ons gezin in de zomer een tweede huis en uitvalsbasis voor de nodige wandel-, fiets en kanotochten, want ik ben een fanatiek sporter. Voor kinderen is het bezoekerscentrum een leerzaam speelparadijs, vol met doe-activiteiten, waar ze spelenderwijs de dieren leren herkennen, een vuurstenen mes van de eerste bewoners kunnen vasthouden, of een tochtje door de ijsgrot kunnen maken. De vrijwilligers, die het bezoekerscentrum annex museum bemannen, zorgen ervoor dat je je meteen welkom voelt.”

Stuwwallenlandschap

“Bij binnenkomst in het bezoekerscentrum, gelegen aan een gezellig pleintje in Oudemirdum, met diverse mogelijkheden voor een hapje en een drankje, valt je meteen op hoe efficiënt men met de ruimte is omgesprongen. Ondanks het beperkte aantal vierkante meters krijg je een compleet beeld van de ontstaansgeschiedenis van de vier verschillende landschapstypen in Gaasterland, waarin de voorlaatste IJstijd (die begon zo’n 370.000 jaar geleden), de laatste IJstijd (die eindigde bijna 12.000 jaar geleden) en het ontstaan van de Zuiderzee een prominente rol hebben gespeeld.

Gaasterland dankt zijn naam aan de zandverstuivingen in de laatste ijstijd, die het hele gebied met een dunne laag dekzand bedekten. Gaast betekent namelijk zandheuvel. Ik vind het verrekte interessant dat je door deze informatie in het bezoekerscentrum het landschap ‘leert lezen’, de souvenirs herkent van deze periodes, zoals de glooiingen, de zwerfkeien en de kliffen. Het gebied is uniek vanwege zijn zogeheten stuwwallenlandschap. Deze wallen zijn ontstaan in de ijstijd, toen kilometersdikke gletsjers bulten modder en steen voor zich uitduwden. Toen het ijs smolt, bleven de bulten in het land achter. Daar vormden ze steile hoogten van keileem, die door de kustafslag tijdens de vorming van de Zuiderzee werden getransformeerd tot de karakteristieke kliffen, uniek in Nederland. Van west naar oost zijn dat het Rode Klif, het Mirnser Klif en het Oudemirdumer Klif, plekken met prachtige vergezichten.

Leaver dea as slaef

Een klif dat bijzonder tot de verbeelding spreekt is het Rode Klif bij Warns, waar een 14.000 kilo wegende zwerfkei, waarin de tekst ‘Leaver Dea as Slaef’ (Liever Dood dan Slaaf) is gebeiteld, herinnert aan de beroemde Slag bij Warns in 1345, waarbij de Friezen het leger van de Hollanders versloegen. Zo heeft elk van de vier landschapstypen zijn eigen verhaal, dat in het bezoekerscentrum wordt verteld. En het leuke is dat je dat allemaal kunt bekijken en het tijdens een fiets- of wandeltocht in Gaasterland ‘live’ kunt meemaken. Zo barsten de bossen, de weiden, de meren en de kust van de vogels en andere dieren. Ik heb al eens een das gezien, die op een paar meter langs scharrelde en niet te vergeten het nest van de zeearend vlakbij Koudum in het natuurgebied De Fluezen, onderdeel van het Fryske Gea.

Klein maar fijn

Ik ben in Dokkum geboren en opgegroeid in de Friese Wouden. In mijn kinderjaren was ik altijd op zoek naar muntjes, pijlpunten en stukken aardewerk, dat vond ik mooi. Letterlijk en figuurlijk wroeten in het verleden. Als ik tegenwoordig ergens moet optreden en daar moet overnachten, duik ik regelmatig een plaatselijk museum in. Musea stralen vaak rust uit, het lijkt wel of de tijd er even stilstaat. Bovendien vind ik het interessant om daar te ervaren hoe een gebied is ontstaan, hoe bepaalde tradities en gebruiken tot stand zijn gekomen. Dus een inkijkje in het leven van de plaatselijke bevolking. Opvallend vind ik dat steeds meer musea actief aandacht besteden aan het toegankelijk maken van hun informatie voor kinderen door doe-activiteiten, speurtochten, tablet-rondleidingen en zo.

Het bezoekerscentrum Mar en Klif is daar een prachtig voorbeeld van. De kinderen kunnen daar zelfstandig op ontdekkingsreis gaan. Ze lopen dwars door de geschiedenis van het Nationaal Landschap Zuidwest-Friesland, via een ijsgrot, de adellijke bossen, een uitkijktoren, de vogelwand, de heemtuin en leren spelenderwijs op welke plekken ze welke dieren kunnen tegenkomen. Ze kunnen de gereedschappen bekijken die de eerste inwoners van Gaasterland gebruikten; zelf een vuurstenen mes vasthouden en proberen. Machtig mooi. Bezoekerscentrum Mar een Klif is een gezellig, klein maar fijn museum, maar de liefde waarmee de geschiedenis van het gebied er laagdrempelig en kindvriendelijk wordt gepresenteerd klotst er tegen de drempels op. Bovendien zijn er in het bezoekerscentrum altijd enthousiaste mensen aanwezig, waaronder veel vrijwilligers, die het gebied goed kennen en die bezoekers overladen met tips en aanbevelingen.”